وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
محمدبن‌ابومحمداحمدبن‌علی اعثم کوفی کندی اهل کوفه و از قبیله‌ی بنی‌کنده بود. تاریخ ولادتش به درستی معلوم نیست و در سال وفاتش هم اختلاف نظر وجود دارد. بعضی وفات او را(۳۲۰-۳۱۴ ه.ق) و بعضی دیگر تا (۳۲۲ه.ق)نوشته‌اند. در حقیقت ابومحمد را باید از نویسندگان قرن چهارم هجری دانست. بعضی از نویسندگان هنگام معرفی این کتاب به معرفی نویسنده هم پرداخته‌اند. اما چون اطلاعات دقیق تاریخی درباره‌ی زندگی او نیافته‌اند، کوشش کرده‌اند در لابه لای آثار او خطوط فکری و باورهای او را تحلیل و بررسی کنند. به نظر می‌رسد این کتاب حدود چهار یا پنج سال قبل از مرگ نویسنده تألیف شده است. این کتاب از ایام خلافت خلفای پس از پیامبر(ص) تا آخر ایام حکومت «المقتدربالله» که از خلفای عباسی است یعنی تقریباً تا حدود سال(۳۲۰ ه.ق) را در بر می‌گیرد. محتمل است که ایشان در سال (۳۱۴ه.ق) فوت شده باشد که در صورت درستی این مسئله، نمی‌توان پذیرفت که نگارش کتاب ۶ سال پس از مرگش، اتفاق افتاده باشد! مگر این‌که بگوییم کسانی این بخش را به کتاب افزوده‌اند که چنین قولی را هیچ کس نگفته و قابل پذیرش نیست، چون اگر کسی دیگر می‌نوشت سبک قلم او در نگارش با متن کتاب متفاوت بود، در حالی که این کتاب از نوعی وحدت سبک برخوردار است که کاملاً به چشم می‌آید. درباره‌ی این که نویسنده‌ی کتاب چه مذهبی داشته است نظرهای گوناگونی وجود دارد. شوشتری، ایشان را شافعی می‌داند، شافعی‌ها به شیعه بسیارنزدیک‌اند. بعضی او را اهل تسنن دانسته‌اند. و بسیاری او را شیعه پنداشته‌اند. گر چه از متن کتاب می‌توان دریافت که تفکرش به تفکر شیعه نزدیک است ولی هیچ‌کسی به طور قاطع نمی‌تواند بگوید که نویسنده کتاب شیعه بوده است. دلائل و قرائنی در مطالعه دقیق اثر مشاهده می‌شود که نشان می‌دهد، شیعه نیست. حدود دو قرن بعد از تألیف این کتاب یعنی در حدود قرن ششم شخصی به نام «محمدبن‌احمد مستوفی هروی» از اهل هرات این کتاب را ترجمه کرد که ارزش این ترجمه حتی از خود اصل کتاب بالاتر است. این ترجمه‌ی موفق که از حیث زبان شیوا، رسا و بلیغ است، کتاب الفتوح را در ردیف آثار ارزشمندی چون «تاریخ بیهقی» قرار داده است. این کتاب توسط«آقای غلامرضا طباطبایی»مجدداً تصحیح شده که نزدیک به روزگار خود ماست. این تصحیح بر ارزش‌های این کتاب افزوده، هر چند نقایصی هم دارد که بعد‌ها به آن خواهیم پرداخت. ابن‌اعثم نویسنده‌ی کتاب، شاعر هم بوده است و همین است که گاه اشعاری را در لابلای مطالب تاریخی آورده است علاوه بر این محدبن‌احمدمستوفی هروی یعنی مترجم این اثر هم شاعر بوده و گاهی اوقات اشعار عربی را به فارسی ترجمه کرده و شعر فارسی آورده و در کنار شعر فارسی متن عربی آن را هم توضیح داده است که این هم از لطائف و زیبایی‌های کتاب الفتوح است.
