وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
*تبارو نژاد
مادرش امّ ولدی به نام رمله یا نفیله یا نجمه بوده که همراه قاسم در کربلا بوده است.قاسم در حدود سه سالگی پدرش امام حسن را از دست داد.
*زمان پیوستن به اباعبدالله از مدینه به مکه و از آن جا تا کربلا و هنگام شهادت، هم رکاب عموی بزرگوارش اباعبدالله الحسین بود.
*نحوه شهادت
عصر عاشورا از امام اجازه گرفت. امام گریست و در آغوشش فشرد.در بدرقه‌ی امام و با بدرقه‌ی نگاه مادر به میدان رفت. پس از کارزاری دلاورانه و شورانگیز و کشتن سی و پنج نفر محاصره شد. عمر بن سعد بن عروه بن نفیل ازدی بر او حمله برد و با ضربت شمشیر فرقش را شکافت و شیبه بن سعد شامی نیزه‌ای در پشتش زد که از سینه‌اش بیرون آمد و از اسب به زمین افتاد و فریاد یا عمّاه او برخاست.سپس زیر سُم اسب ها شهید شد.
*سن ولادت او را در سال ۴۷ هجری قمری درمدینه دانسته‌اند.بنابراین در کربلا ۱۴ـ۱۵ ساله بود.
*ویژگی ها و فضایل
شیفته ی شهادت بود و جمله ی احلی من العسل او مشهور است.وفادار به اباعبدالله،عارف بالله،شجاع و رشید، زیبا و جذاب، خوش سیرت،صبور و بصیر و سربلند آزمون کربلا بود.
*نام در زیارت‌نامه‌ها و منابع
در زیارت ناحیه به تفصیل به شهادت او، غارت زره و سوگواری اباعبدالله در کنارش اشاره شده است. قاتل او عمر بن سعد بن(عروه بن) نفیل ازدی معرفی شده است. ذکر قاسم در کتب معتبر تاریخی و مقاتل مانند:ابصار العین:ص ۷۳،نفس المهموم ،ص ۲۰۸، مدینه المعاجز: ج ۴،صص۲۱۴ـ۲۱۵، مقتل الحسین خوارزمی:ج ۲،ص ۲۷، مناقب: ج ۴، ص۱۱۵،تاریخ طبری:ج ۵،ص۴۴۷،و…دیگر کتب معتبر آمده است.
*رجز
إن تنکُرونی فانا ابن الحسن سبط النّبی المصطفی المؤتمن
هذا حسینُ کالاسیر المرتهن بین اُناس لاسقوا صوب المَزَن
إنی اَنَا القاسم مِن نسل علی نحنُ و بیت الله اولی بالنبی
مِن شِمر بن ذی الجوشن او ابن الدّعی
واین بیت درهنگام نبرد و شهادت:
لاتجزعی نفسی فکلّ فانی الیوم تلقین ذوی الجنان
*اطلاعات دیگر
حمید بن مسلم در توصیف به میدان رفتن قاسم می گوید: نوجوانی بود که چهره‌اش مانند ماه پاره می‌درخشید، شمشیری به دست و پیراهن و شلواری بر تن و دو نعلین به پا داشت که بند نعلین چپش گسسته بود(گویا شوق رفتن به میدان باعث گسستگی بند چپ شده است.)
در مدینه المعاجز آمده است که قاسم پس از نبردی سنگین بازگشت. امام انگشتر خود را در دهانش گذاشت. قاسم گفت: هنگامی که عمویم انگشتر خود را در دهان من نهاد گویا چشمه ی آبی در دهانم جاری گشت.(مدینه المعاجز :ج ۳،ص ۳۷۰)
قاتل قاسم عمر یا عمرو بن سعد با ضربه امام حسین از پای درآمد. در گیرو دار تعقیب قاتل،اسب ها بر بدن قاسم تاختند و به شهادت رسید.امام در آخرین لحظه ها کنارش رسید و فرمود:واللهُ یعزُّ علی عمّکَ أن تدعوهُ فلا یجیبک او یجیبک فلا یعینک فلا یغنی عنک ،بُعد القوم قتلوک.نیز نوشته‌اند که امام فرمود: بُعداً لقوم قتلوک ومن خُصَمهم یوم القیامه فیک جدک و ابوک،عزّ والله علی عمّک اَن تدعوهُ فلا یجیبکَ او یجیبِک ثُمّ لا ینفعک صوت والله کثر واتره و قلَّ ناصره.اللهم احصهم عدداً ولا تغادر منهم احداً ولا تففر لهم ابداً صبراً یا اهل بیتی لا رأیتهم هواناً بعد هذا الیوم ابداً.
امام قاسم را به خیمه ای برد که شهدای اهل بیت در آن بودند.
درباره ی عروسی حضرت قاسم موافقان و مخالفانی هست. محدّث نوری در لؤلؤ و مرجان،ص ۱۹۴،و محدّث قمی در منتهی الامال: ج ۱،ص۷۰۰، به شدّت مخالف است.و ابوالحسن شعرانی با احتمال آن را می پذیرد.شیخ جعفر شوشتری آن را به تفصیل بیان کرده است.(مجالس شوشتری :صص۸۵ـ۹۴)
معرفی قاسم بن حسن در منابع فارسی موجود در کتابخانه‌ی تخصصی مؤسسه‌‌ی فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا- دزفول:
| نام کتاب | مؤلف | صفحات |
| شهدای صدر اسلام و شهدای کربلا | سید علی‌اکبر قرشی | ۷۲، ۵۵ |
| برگزیده‌ی منتهی‌الآمال | حاج شیخ عباس قمی | ۱۴۶ |
| زندگانی امام حسین(ع) | علی‌اصغر همدانی | ۲۰۳ |
| شناختی از امام حسین(ع) | سید عمران هاشمی شهرستانی | ۱۶۷ |
| شاهکار آفرینش | شیخ عباس شیخ‌الرئیس کرمانی | ۱۷۳، ۱۸۳ |
| تاریخ اسلام(واقعه‌ی کربلا) | علی نظری منفرد | ۳۲۷ |
| حسین بهشت موعود(مقتل) | فریده گل‌محمدی آرمان | ۲۴۲ |
| الگوهای زندگی در مقتل حسینی | سید حمید فتاحی | ۱۰۶ |
| اشک و عطش(نوحه) | غلامعلی سلیم گندمی | ۳۵ تا … |
| سوگنامه‌ی اباعبدالله(نوحه) | علی‌اصغر ظهیری | ۱۰۱ |
| کربلا یا گلزار حسینی | سید محمدتقی شهرستانی | ۹۹ |
| کبریت احمر | محمدباقر خراسانی بیرجندی | ۲۸۱ |
| یادواره‌ی نهمین مراسم شب شعر عاشورا | ||
| نی‌نامه‌ی خورشید(نوحه) | محمدقاسم فروغی جهرمی | ۴۹ تا … |
| همراه با آل علی(ع) | حشمت‌الله قبیری همدانی | ۶۰ |
| رسالت خون و پیام در نبرد عاشورا | عبدالزهراء کعبی | ۱۰۱ |
| لهوف | سیدبن طاووس | ۱۵۵ |
| خون خدا | جواد محدثی | ۷۸ |
| امام حسین(ع) از جلوه‌ای دیگر | شمس الله صفرلکی | ۱۵۷ |
| صد نیستان ناله(شعر) | انتخاب محسن حافظی | ۱۲۶، ۱۲۷، ۱۲۸ |
| عشق حسینی(شعر) | محمدعلی صدری | ۵۷ |
| زندگانی امام حسین(ع) | محمدباقر بهبهانی | ۴۰۱ |
| امام حسین(ع) از قبله‌گاه تا قتلگاه | رضی‌الدین صبا | ۱۲۰، ۱۵۳ |
| سخنان حسین‌بن علی(ع) | محمدصادق نجمی | ۲۹۶ |
| پرسش و پاسخ پیرامون قیام امام حسین(ع) | احمد قاضی زاهدی | ۱۸۶ |
| سه مقتل گویا | عبدالرحیم عقیقی بخشایشی | ۷۵ |
| ترجمه‌ی مقتل امام حسین(ع) | پژوهشکده باقرالعلوم | ۱۵۷ |
| آنچه در کربلا گذشت | محمدعلی عالمی | ۱۸۲، ۲۶۵ |
| در کربلا چه گذشت(ترجمه نفس‌المهموم) | شیخ عباس قمی | ۲۸۷ |
| داستان سوزناک کربلا(شعر) | عبدالله زیور | ۱۰۱ |
| مقتل مطهر(روضه‌های شهید مطهری) | جعفر صالحان | ۱۶۲، ۲۱۳ |
| نغمه‌ی کوثری(روضه‌های مرحوم کوثری) | علیرضا اسدی کرمانی | ۱۱۹ |
| صیحفه‌ی غم(نوحه و مرثیه) | احمد سمیع | ۲۸ |
| شرح وصال(تاریخ المجالس السنیه) | سید محسن امین جبل عاملی | ۱۹۳ |
| ناسخ‌التواریخ(جلد۲) | محمدتقی سپهر | ۲۲۱، ۳۲۶ |
| حماسه‌ی حسینی(جلد اول) | استاد مرتضی مطهری | ۶۹،۷۳، ۲۷۹ |
| زندگانی امام حسین(ع) | سید هاشم رسولی محلاتی | ۴۸۳ |
| قطعه‌ای از بهشت | علی نجاتی(سیرجانی) | ۲۵۲، ۳۵۰، ۳۶۲ |
| تاریخ زندگانی امام حسین(ع) | عمادالدین حسین اصفهانی | ۶۲۶ |
| واقعه کربلا | شیخ عباس قمی | ۲۵۱-۲۴۹، ۲۵۲ |
| ناسخ‌التواریخ | میرزا محمدتقی سپهر | ۳۹۸، ۴۶۵، ۴۶۹-۴۶۷ |
| فیض‌الدموع | محمدابراهیم نواب تهرانی | ۱۹۸-۱۹۷ |
| واقعه‌ی کربلا | شیخ عباس قمی | ۱۸۱ |
| مجالس عاشورا | عباس حاجیانی دشتی | ۱۹۷-۱۹۱ |
| امام الشهداء و سالار شهیدان | سید محمدحسینی بهارانچی | ۳۴۴-۳۴۱ |
| با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه(جلد۴) | محمدجعفر طبسی | ۱۳۲ |
| تاریخ زندگانی امام حسین(ع)(جلد۲) | عمادالدین حسینی اصفهانی | ۱۳۸-۱۳۵ |
| وارثان عاشورا | علی صفایی حایری | ۲۸۳-۲۷۹ |
| چهره درخشان حسین‌بن علی(ع) | علی ربانی خلخالی | ۴۰۲ |
| پیشوایان صدیقین(امام حسین(ع)) تجلی حقیقت | آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی/مترجم: شوشتری زاده | ۹۹ |
