وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
علی بن حسین بن محمدبن احمدبن هیثم بن عبدالرحمان بن مروان بن عبدا… معروف به ابوالفرج اصفهانی نویسنده کتاب مقاتل الطالبیین درسال ۲۸۴(ه.ق)در اصفهان متولد شد و در بغداد ساکن گردید. در آن‌جا با علمای زیادی دیدار و از حضورشان بهره‌ها گرفت؛ به گونه‌ای که در علوم مختلف از جمله فقه، حدیث، تاریخ، شعر، لغت، انساب، طب و نجوم ید طولایی یافت.
او در نزد امرای آل بویه از موقعیت والایی برخوردار بود.
ازنظر گرایش مذهبی وی را به تشیع زیدی نسبت داده‌اند اما نسل او همان گونه که از شجره‌نامه‌اش پیداست به مروان حمار می‌رسد؛ به گونه‌ای که ابن اثیر از این موضوع درشگفت شده می‌گوید: چگونه ممکن است یک نفر از دودمان مروان بن حکم، دشمن سرسخت اهل بیت(علیهم السلام) و به خصوص امیرالمؤمنین علی(ع) چنین عقیده‌ای(مذهب زیدیه) داشته باشد.
ناگفته نماند که علاقه‌ی وی به نسبت خانوادگی خود سبب شد تا کتاب هایی برای حکام دولت اموی در اندلس بنویسد و برای آن‌ها ارسال نماید. خطیب بغدادی درکتاب گران قدر و ارزشمند خود، «تاریخ بغداد»، به یازده جلد از آن‌ها اشاره نموده است.
در این جا لازم به توضیح است که مذهب زیدیه به زیدبن علی بن حسین(ع)۱ نسبت داده شده و امروزه در یمن پیروان فراوانی دارد. این مذهب براساس چند اعتقاد مهم پایه ریزی شده است:
الف)تنها کسی امام است که قیام به سیف نماید.
ب)در یک عصر می‌شود هم زمان دو نفرامام باشند که اگر اولی به عدالت عمل ننماید و قیام به سیف نکند، خلع و دیگری جایگزین وی می‌شود.
ج)قائل به “حی علی خیرالعمل” در اذان نبوده و به جای آن از جمله‌ی «الصلاه خیرمن النوم؛ نماز ازخواب بهتراست» استفاده می‌کنند.(ماننداهل تسنن)
د)برخی از اعتقادات آن‌ها به دیدگاه معتزله نزدیک بوده و حتی زیدبن علی بن حسین نیز به داشتن این دیدگاه متهم گردیده است.
اما دانستن این نکته که نویسنده‌ی کتاب مقاتل الطالبیین معتقد به مذهب زیدیه بوده از آن جهت حائز اهمیت است که وی در کتاب خود براساس این دیدگاه به تحلیل مسائل می‌پردازد.
ابوالفرج اصفهانی بر موسیقی مسلط بود و عود می‌نواخت، صدای خوشی داشت و بسیار زیبا می‌خواند؛ انسانی دقیق و با معلومات که از حافظه‌ای توانمند برخوردار بود. در هنگام سخنرانی اگر مجالی می‌یافت صدها روایت را پی درپی و سلسله‌وار مطرح می‌کرد. حافظ قرآن بود، اشعار فراوانی از زبان عربی می‌دانست و خود نیز شعر می‌سرود. وی در کتاب مقاتل الطالبیین از این قریحه بهره جسته و با طرح مقتل هر شهید ابیاتی را نیز درباره‌ی او ذکر می‌کند.
اما در بررسی زندگی این نویسنده متأسفانه به چند خصوصیت منفی نیز برمی‌خوریم که موارد زیر از آن جمله‌اند: آشفتگی ظاهری، اخلاق تند و بی پروا و برخورداری از بیانی نیش‌دار و کنایه آمیز که موجب آزار اطرافیان می‌گشت. وی دام پزشک بود و به مداوای حیوانات می‌پرداخت، بسیاری اوقات در حال مداوای گربه‌ها دیده می‌شد و به همین علت(سروکار باحیوانات) بسیارآلوده بود. به مراسم اجتماعی کمتر توجه می‌کرد و گاه حدود اخلاقی را نیز رعایت نمی‌نمود.
وی در سال‌های آخر عمر به نوعی اختلال حواس و جنون دچار و از جامعه طرد شد. سرانجام در روز چهارشنبه، چهارده ذی حجه‌ی سال ۳۵۲{۳۵۷}، درسن ۶۸سالگی وفات یافت و در بغداد به خاک سپرده شد.
آثار نویسنده:
حاصل زندگی او نزدیک به صد جلد کتاب است که متأسفانه امروز جز سه جلد از آن‌ها دراختیار ما نیست و این سه کتاب عبارتند از:
۱٫«الاغانی»که در زمینه‌ی موسیقی نوشته شده و اولین و مهم‌ترین اثر اوست. کتابی ارزشمند در حوزه‌ی تحلیل ادبیات عرب و موسیقی.ابوالفرج اصفهانی نگارش این کتاب را در۳۰سالگی به پایان رسانید.
۲٫«ادب الغربا» که به شرح حال شعرا و نویسندگان می‌پردازد.
۳٫مقاتل الطالبیین.
