ضرب المثل عاشورایی

میان دوستان اهل بیت(ع) چنان مرسوم است که کام نوزاد را با تربت سالار شهیدان می گشایند. مثل به سنت کم برداشتن اشاره می‌کند و برای ابراز خشم و انزجار از بددهنان، فحاشان و تهمت زنندگان به کار می‌رود. گویا، آن که این عبارت را مورد استفاده قرار می‌دهد، آرزو می‌کند کاش کسی کام فرد بدزبان را نمی‌گشود یا دست ...

منشأ این مثل نقشی است که در تعزیه بازی می کنند. در تعزیه ها افرادی نقش نعش را به عهده گرفته، روی تخته ای دراز می کشند. اغلب پارچه ی سفید خون آلودی بر پیکر این افراد می‌کشند، تیرهایی بر آن نصب می‌کنند و ِآنان را به دوش می گیرند و می‌چرخانند. در ایام محرم، گرسنه ای وارد روستایی شد ...

این مثل به سکینه دختر حسین بن علی(ع) و همراهی اش با قافله ی کربلا نظر دارد و عمق اندوه و نومیدی گوینده را آشکار می سازد. وقتی برای کسی خبر در گذشت آشنایی را می آورند، برای مثال می گویند نوزاد با مادرش جان سپرده، این عبارت را بر زبان می راند.   منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی ...

این مثل (که احتمالا در پشیمان شدن ظاهری یزید از کردار بسیار زشت و ناپسندش ریشه دارد) در برابر کسانی که مرتکب کار زشت می شوند و سپس پشیمان جلوه کرده، درباره‌ی نادرستی و پلیدی آن سخن می گویند، به کار می رود.   منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد    

آخوند ملاقدیر در کرمان روضه می‌خواند. او صدایی نکره داشت و در نتیجه وقتی «گریز» می‌زد، مردم به جای گریه می‌خندیدند. آخوند که چنین می‌دید، خود می‌گریست و می گفت: ایهاالناس، من گریز خود را زدم، خود دانید و اخلاصتان. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

این مثل به خشونت و دیکتاتوری و سنگ دلی فرد اشاره دارد. هنگامی که از جنایت کاری سخن به میان می آید، در پاسخ گفته می شود: خنجر شمر در خانه ی اوست؛ یعنی قابل اعتماد نیست و فرصت طلب است. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد 

از کسی پرسیدند در ولایت شما روضه‌الشهدا می‌خوانند؟ گفت: آری، اما آن چنان که حق به جانب یزید است. مثل از این حکایت برگرفته شده است به دوستان نادانی که جز زیان، چیزی به ارمغان نمی آورند، اشاره دارد. سعدی در این باره می‌گوید: گر تو قرآن بدین نمط خوانی              بـــبری رونــق مسـلمانی منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

از کسی پرسیدند که حق با حسین(ع) یا یزید؟ پاسخ داد: لیلی پرسیدند: حق با علی بود یا معاویه؟ گفت: لیلی پرسیدند: حق با اسلام بود یا بت پرستی؟ پاسخ داد: لیلی چنان که پیداست پاسخ دهنده به این پرسش‌ها یا ناآگاه بوده یا عاشق. برخی از پژوهش‌گران این پاسخ‌ها را حاکی از شیدایی بسیار دانسته‌اند و برای اثبات درستی ...

حسین را تا جایی دوست داری که رگ نبرد. در فرهنگ جبهه چنین می خوانیم: روز عاشورا بود. ده، دوازده روزی می‌شد که خانواده از من خبر نداشت. وقتی از اهواز برایش تلفن کردم، با غیظ گفت: حلالت نمی‌کنم. من هم در جواب گفتم: آن که ما را به هم حلال کرده باید حلال کند که می‌کند. آن روزها هنوز ...

حالا که زور است یاحسین! چنان روایت کرده‌اند که گروهی از ساکنان اصفهان مردی کلیمی را در روز عاشورا با مشت و لگد می‌زدند تا در شمار عزاداران حضرت حسین درآید و «یا حسین(ع)» بگوید و کلیمی که تحمل کتک برایش دشوار بود، به ناگزیر گفت: «حالا که زور است یا حسین!» درباره‌ی این مثل روایتی دیگر نیز وجود دارد. ...