أَنَّ الاَْرْضَ لا تخلو منْ حجه إِما ظاهراً وَإِما مغمور
زمین، هیچ گاه، از حجت خالى نخواهد بود; چه آن حجت ظاهر باشد و چه پنهان.
شرح
این کلام، قسمتى از توقیعى است که امام زمان(علیه السلام) به عثمان بن سعید عمرى و فرزندش محمد مرقوم داشته اند. حضرت(علیه السلام)بعد از سفارش هاى زیاد، به مطلبى اشاره مى کند و مى فرماید: باید همیشه، در روى زمین، حجّت الهى باشد، ونمى توان حتى لحظه اى را تصوّر کرد که امام معصوم نباشد.
احتیاج انسان و دیگر موجودات به امام، ادامه ى احتیاج آنان به پیامبر است. نیاز به فرد معصوم ـ چه پیامبر و چه امام ـ را از دیدگاه هاى مختلفى مى توان بررسى کرد. یکى از این وجوه، نیاز به قانون الهى و تفسیر آن از سوى معصوم است. در کتاب هاى کلام، با دلیل هاى عقلى ثابت شده است که بشر براى اصلاح زندگى دنیوى خود و رسیدن به سعادت ابدى و اخروى، نیازمند پیامبر است. نیاز بشر به دین و تفسیر صحیح از آن، ابدى است. پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم)دین اسلام را به عنوان آخرین دین الهى، آورد و همه ى احکام و مسائل آن را بازگو کرد. پس از وفات پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم)به همان دلیل هاى عقلى، باید کسانى مانند پیامبر در علم و عصمت و … وجود داشته باشند. اینان کسانى نیستند جز امامان بزرگوار(علیهم السلام).
حضرت(علیه السلام) به این نکته ى مهم هم اشاره دارند که به دلیل سستى مردم در پذیرش حق، این طور نیست که همه ى امامان به حکومت برسند و یا در میان مردم حاضر باشند، همان طور که همه ى انبیا و اوصیاى الهى گذشته نیز، به حکومت دست نیافتند و برخى نیز تا مدّتى در غیبت به سر بردند.۱
۱) کمال الدین، ج۲، ص۵۱۱، ح۴۲ ; الخرائج و الجرائح، ج۳، ص۱۱۱۰، ح۲۶ ; بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۹۱، ح۱۹، به نقل از کتاب شرح چهل حدیث امام مهدی(عج)، علی اصغر رضوانی