خانه / مقالات / پرتخریب ترین بنای ماندگار تاریخ: بخش دوم:تخریب ها و مرمت های حرم سیدالشهدا پس از صفویه

پرتخریب ترین بنای ماندگار تاریخ: بخش دوم:تخریب ها و مرمت های حرم سیدالشهدا پس از صفویه

بارگاه امام حسین (ع) بارها در طول تاریخ تخریب و مرمت شده است؛ البته حجم اصلی تغییرات بارگاه به قبل از صفویه برمی‌گردد که در مقالۀ گذشته به آن پرداختیم. در این نوشتار به وقایعی که منجر به تخریب یا مرمت بنا در دورۀ پس از صفویه تا زمان معاصر شده است می‌پردازیم. تقسیم‌بندی رخدادها بنا بر اساس حکومت‌های مختلف است.

این مقاله قسمتی از پرونده «پر تخریب ترین بنای ماندگار تاریخ» است.

در قسمت قبل به «تخریب‌ها و مرمت‌های حرم مطهر امام حسین از ابتدا تا دوران صفویه» پرداخته شد در ادامه همان سیر به دوران پس از صفویه پرداخته ایم.

در دورۀ نادرشاه برای مرمت بارگاه امام حسین (ع) هزینۀ زیادی صرف شده است؛ به‌ویژه همسر نادر که برای تعمیر و تزیین حرم مبالغ زیادی فرستاده است. گزارشی از خدمات نادرشاه و همسرش برای بازسازی و تزئین حرم: نادرشاه و همسرش گوهر شاه خانم (دختر شاه سلطان حسین) مبالغ هنگفتی (۲۰ هزار نادری) برای تعمیر و تزیین حرم حسینی ارسال کرده‌اند. او در سال ۱۱۳۵ قمری تعمیرات وسیعی در آستانۀ حسینی انجام داد و صندوق بسیار زیبا و نفیسی برای قبر شریف ساخت و حرم و رواق‌ها را با قالی‌های نفیس فرش نمود و با پرده‌های گران‌بها تزیین بخشید.

پس از سلسلۀ افشاریان و روی کار آمدن سلسلۀ قاجار، همچنان حرم مطهر امام حسین (ع) مورد توجه بود. آقا محمدخان قاجار، نخستین پادشاه سلسله، در سال ۱۲۰۵ دستور تجدید گنبد و تذهیب و تزیین آن را با پوشش طلا صادر کرد. چند سال بعد یعنی در سال ۱۲۱۶ طی یورش وهابیان به کربلا بارگاه امام حسین (ع) مورد حمله قرار گرفت. ضریح و رواق، ویران و اموال حرم غارت شد. البته ویرانی‌های حاصل از یورش وهابی‌ها به‌دست فتحعلی شاه مرمت شد. فتحعلی شاه علاوه بر تجدید بنای بارگاه خدماتی از قبیل تذهیب مجدد گنبد، ساخت ضریح نقره‌ای، طلاکاری ایوان و نوسازی گنبد را انجام داد. همچنین فتحعلی شاه برای بارگاه حرم ابوالفضل (ع) گنبد برپا کرد. در دورۀ قاجار زنان دربار هم سهم زیادی در تعمیر و بازسازی بارگاه داشتند. طبق گزارش‌ها درباریان و زنان درباری، مبالغ قابل توجهی هزینۀ تزیین بارگاه کردند.

در عصر قاجار سه بار گنبد طلاکاری شد. سومین بار پس از آنکه ناصرالدین‌شاه تعمیراتی در آستانه انجام داد، گنبد آستانه دوباره طلاکاری شد. البته طی گزارشی که در سال ۱۲۸۷ ثبت شده، در توضیحاتی که دربارۀ حرم امام حسین (ع) آمده از طلاکاری گنبد به دستور محمدشاه یاد شده است. خدمات شاه یا شاهزادگان قاجاری در طول حیات این سلسله ادامه داشته است.

از گزارش‌های تاریخی این‌چنین به دست می‌آید که بارگاه تا قبل از  قیام مردم عراق بر ضد حکومت صدام حسین در سال ۱۴۱۱ قمری مطابق با ۱۳۶۹ شمسی، همانند گذشته مورد توجه نبوده است؛ اما بعد از قیام مردم عراق، بارگاه بار دیگر تخریب می‌گردد. پس از حملۀ صدام به کربلا که با مقاومت مردم روبرو شد، بعثی‌ها مردم را به رگبار مسلسل بستند و دسته‌دسته اسیر و اعدام کردند. آنها حرم امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) را به توپ بستند. بعثی‌ها جواهرات و اشیای گران‌بهای داخل حرم امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) را تاراج کردند.

بعد از حملۀ صدام تاکنون حرم مطهر امام حسین (ع) چند بار مرمت شده است؛ ازجملۀ آنها تعمیر ایوان طلا و نصب ستون‌های مرمر به‌جای ستون‌های چوبی به‌دست یکی از تجار ایرانی در سال ۱۳۸۹ شمسی است. همچنین ضریح جدید که در ساخت آن از طلا و نقره و چوب ساج استفاده‌ شده است. این ضریح در شهر قم ساخته و در سال ۱۳۹۱ شمسی به عراق منتقل شد.

محمد جواد اشرف کاشانی

کارشناس مدیریت فرهنگی هنری

منبع: سایت karbobala

telegram

همچنین ببینید

جریان‌شناسی فکری معارضان قیام کربلا

نام کتاب: جریان‌شناسی فکری معارضان قیام کربلا مؤلف: محمدرضا هدایت پناه محل نشر: قم ناشر: ...

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.