ضرب المثل عاشورایی

این مثل به شتافتن در کاری، شتاب کردن و پیشی گرفتن بر گروهی و پیش از وقت به گفتار پرداختن اشاره دارد و هنگامی که بی‌تجربگی در کارها بر دانایان و باتجربه‌ها پیشی می‌گیرد، به کار می‌رود. گونه های دیگر آن عبارت‌اند از: الف) پیش از روضه آخوند گریه می‌کند. ب) پیش از آخوند منبر نرو. ج) پیش از روضه‌خوان ...

روزی خانی از نوکرش آب طلبید. ناگهان مهمان بسیار بر وی وارد شد و هر دو آب را از یاد بردند و خان دیگر بار احساس عطش کرد و از نوکرش پرسید: به من آب دادی؟ نوکر- که بارها به سبب فراموش‌کاری‌هایش مزه‌ی شلاق خان را چشیده بود- پاسخ داد: آری،به سرت قسم همان ساعت آبت دادم. خان در شگفتی ...

طوعه بانوی با ایمانی بود که مسلم‌بن عقیل را به خانه‌اش برد و به او پناه داد. «بلال»، پسر طوعه، از این راز باخبر شد و به نیروهای ابن زیاد خبر داد. در تعزیه مسلم، بلال به امیر می‌گوید: بده تو مژده پادشاه کل جهان که آورم خبر از مسلم اندرین سامان بدان امید که مسلم بود به خانه‌ی ما ...

پامنبری از اصطلاحات مجالس روضه و عزاداری است و بیشتر به کردار جوانانی که در مجالس سوگواری روی پله‌های پایین منبر می‌نشینند و پیش از واعظ نوحه‌خوانی می‌کنند، اطلاق می‌شود. مثل به دنبال کسی سخن گفتن، همراهی به سود یا زیان مخاطب، توضیح دادن یا تفسیر کردن سخن افراد، مداخله در حرف دیگران و پر حرفی اشاره دارد؛ برای مثال ...

**بی مشعل جوش می‌زنند.( بی مشعل سینه می‌زنند) لحظات اوج سینه‌زنی و نوحه‌خوانی را«جوش» می‌گویند. در روزگاران گذشته، شب هنگام همه دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی، مشعلی از پارچه آغشته به نفت داشتند و در پناه آن سینه می‌زدند. مثل- که ریشه در آن سنت دارد- به معنای گم کردن هدف است و وقتی گروهی بی‌خبر از ماجرایی با هیجان بسیار ...

علم معرف هیئت ها، مسجدها و حسینیه‌ها است و نشان عزاداری و مصیبت شمرده می‌شود. سینه‌زنی هم ‌پای علم، انجام می‌گردد و هم از حادثه و مصیبت خبر می‌دهد. بنابراین،”بی علم سینه زدن” به معنای از اصل قضیه بی‌خبر بودن و ندانسته خود را داخل معرکه کردن است. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها) مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

در حکومت بیگلربیگی، کولی‌ها را به زور در مراسم عزاداری و سینه‌زنی عاشورا حاضر می‌کردند. چنان که نوشته‌اند جوان‌ها را به زور وارد دسته‌های عزاداری می‌کردند و با وارد کردن ضربات چوب به گفتن« یا حسین» وامی‌داشتند. این مثل بر وجود زور و استبداد اشاره دارد و بیگلر به جای تازیانه به کار رفته ‌است. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها) ...

به خرابه‌ی کوفه( یا خرابه‌ی شام) می‌ماند. خرابه‌ی شام بیشتر شهرت دارد؛ ولی خرابه‌ی کوفه نیز استعمال شده است. این مثل برای بیان شلوغی و خراب و درهم و برهم بودن مکان به‌کارمی‌رود. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها) مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

بلبل حسینی(ع) تازه میل گلستان کربلا نموده‌است. این مثل به تازه‌کار بودن فرد دلالت دارد و مردم بلخ آن را برای کسی که تازه اشتیاق خواندن مرثیه یافته است به کار می‌برند. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها) مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

وقتی کسی که توصیف خلاف واقع کرده، برای مثال نابینا را عین‌الله گفته و کچلی را زلفعلی بخواند، از این مثل- که به خلاف ظاهر و شهرت اشاره دارد- استفاده می‌شود. ساده‌دلی در ماه محرم گذرش به شهر افتاد. از هر جا گذشت، به خوردنی و نوشیدنی دعوت شد و از خوان نعمت بهره‌ها برد. سبب را پرسید، گفتند محرم‌الحرام ...