-تبار و نژاد:
مسلم بن عوسجه بن سعد بن ثعلبه بن دودان بن اسد بن خزیمه ابوجحل الاسدی السعدی اهل کوفه و از بزرگان شهر و از طایفه بنی سعد بود.
-زمان پیوستن به اباعبدالله :
روز چهارم محرّم همراه همسرش امّ خلف و فرزندش خلف در کربلا به اباعبدالله پیوست.
-نحوه شهادت:
مسلم در جناح سپاه در یورش عمرو بن حجّاج زبیدی نبردی شجاعانه کرد. وی حدود پنجاه تن را به خاک افکند و در محاصره افتاد و مسلم بن عبدالله ضبابی و عبدالرحمن بن ابوخشکاره بجلی به وی ضربه زدند. وقتی غبار نشست امام کنارش رسید. هنوز رمقی داشت. به وی فرمود رحمک الله یا مسلم فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدلوا تبدیلاً. و مسلم در کنار امام به شهادت رسید.
-سن :
حدود ۸۰ سال
-ویژگی ها و فضایل:
از اصحاب پیامبر و امیرالمومنین، یاور پیامبر در اُحُد و حُنین، فداکار عرصه های جمل، صفّین و نهروان، فصیح و بلیغ، شجاع و فداکار، دین شناس، راوی احادیث، مفسر قرآن، بصیر و صبور، سرشناس و محبوب، پاکباز راه اباعبدالله الحسین. وی در دوران امام مجتبی علیه اسلام نیز یار و مدافع آن بزرگوار بود. در فتوحات صدر اسلام به ویژه فتح آذربایجان حضور داشت.
-نام در زیارتنامهها و منابع:
در زیارت ناحیه مقدّسه آمده است: السلامُ علی مسلم بن عوسجه الاسدی… و کُنتَ اوّل مَن شری نفسه و اوّل شهید شهد الله…فقال: یَرحمک اللهُ یا مسلم بن عوسجه و قَرَأَ فَمنهم مَن قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدّلوا تبدیلا. لعن الله المشرکین فی قتلک.
در کتب معتبر مانند: مقاتل الطالبیین:ص۱۰۰، تنقیح المقال: ج۳، ص۲۱۴، فرسان الهیجاء: ج۲، ص ۱۱۶، الاعلام: ج۷، ص ۲۲۲، انصار الحسین: ص ۱۰۸، الکامل فی التاریخ: ج۴، ج۳۰، تاریخ طبری: ج۵، ص ۲۶۹، ابصارالعین: ص ۱۰۹، الارشاد: ج۲، ص۹۶، نهایه الارب: ج۲۰، ص ۴۳۵، بحارالانوار: ج۴۴، ص ۳۹۳، الفتوح: ج۵، ص ۱۷۰، اسدالغایه: ج۵، ص ۱۷۲، اکلیل: ص ۱۴۲، منتهی الامال: ج۱، ص ۳۵۹ و … از وی یاد شده است.
-رجز:
اِن تسألوا عنّی فإنی ذو لُبد واِنَّ بیتی فی ذری بنی اسد
فَمَن بغانی حائدُ عن الرَّشَد و کافـِرٌ بدینِ جـبّارٍ صـَمَد
-اطلاعات دیگر:
۱٫پس از شهادت او کنیز وی شیون کرد و صدای او در هلهله سپاه دشمن پیچید.
۲٫شبث بن ربعی از فرماندهان سپاه عمر سعد، یاران خود را به دلیل شادی و شعف پس از کشتن مسلم بن عوسجه سرزنش کرد و گفت: به خدا قسم، او جایگاه رفیعی در میان مسلمانان داشت و در فتح آذربایجان دیدم که پیش از رسیدن سپاه اسلام، شش تن از کفار را به هلاکت رساند.
۳٫در آخرین لحظات وقتی حبیب کنارش رسید، گفت: تحمّل شهادت تو سخت است. تو را به بهشت بشارت می دهیم. تقدیر چنین است که به زودی به تو بپیوندم. اگر اینگونه نبود، برای پیوند دینی و خانوادگی که میان ماست، دوست داشتم خواسته های تو را بشنوم و بدان جامه عمل بپوشانم. مسلم با اشاره انگشت امام خود را نشان داد و گفت: تو را وصیت می کنم که تا پای جان از او حمایت کنی. حبیب گفت: به خدای کعبه قسم آن حضرت را یاری خواهم کرد.
- نقش مسلم در جریان قیام مسلیم بن عقیل در کوفه بسیار مهم بوده است.
۵٫اعلام وفاداری و سخنرانی وی در شب عاشورا و تهییج و ایجاد روح حماسی در یاران بسیار موثر بود.
-معرفی مسلم بن عوسجه در منابع فارسی موجود در کتابخانهی تخصصی مؤسسهی فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا- دزفول:
نام کتاب | مؤلف | صفحات |
آینهداران آفتاب | دکتر محمدرضا سنگری | ۸۳۷ |
شهیدان صدر اسلام و شهدای کربلا | سید علیاکبر قرشی | ۱۷۶ |
شاهکار آفرینش | شیخ عباس شیخالرئیس کرمانی | ۱۵۶ |
بیان ساده عاشورای حسینی | مریمالسادات چاوشیزاده | ۵۱ |
زندگانی امام حسین(ع) | علیاصغر همدانی | ۱۹۷ |
کربلا یا گلزار حسینی | سید محمدتقی شهرسمتانی | ۱۰۶ |
لهوف | سیدبن طاووس | ۱۴۵ |
الگوهای زندگی در مقتل حسینی | سید حمید فتاحی | ۸۱ |
عشق حسینی(شعر) | محمدعلی صدری | ۵۵ |
زندگانی امام حسین(ع) | محمدباقر بهبهانی | ۳۷۸، ۳۴۳ |
خون خدا | جواد محدثی | ۵۷ |
امام حسین(ع) از نگاهی دیگر | شمسالله صفرلکی | ۱۵۹ |
رسالت خون و پیام در نبرد عاشورا | عبدالزهراء کعبی | ۶۹ |
امام حسین(ع) از قبلهگاه تا قتلگاه | رضیالدین صبا | ۱۳۳ |
شرح وصال | سید محسن امین جبل عامل | ۱۸۴ |
سه مقتل گویا | عبدالرحیم عقیق بخشایشی | ۲۳۳، ۱۰۲ |
ترجمه مقتل امام حسین(ع) | پژوهشکده باقرالعلوم | ۱۴۸، ۱۳۶ |
آنچه در کربلا گذشت | آیتالله محمدعلی عالمی | ۱۸۰ |
حسین بهشت موعود | فریده گلمحمدی آرمان | ۲۳۰ |
شاهد شهیدان(جلد۲) | علیمحمد بشارتی | ۱۸۷ |
سخنان حسینبن علی(ع) | محمدصادق نجمی | ۲۵۷ |
فضایل و سیرهی امام حسین در کلام بزرگان | عباس عزیزی | ۲۵۵، ۲۴۲ |
برگزیده منتهیالآمال | شیخ عباس قمی | ۱۲۵ |
در کربلا چه گذشت | شیخ عباس قمی | ۶۴۹، ۲۴۰ |
مهیجالاحزان | شیخ حسن یزدی حائری | ۲۳۳، ۳۰۸-۳۰۷ |
از مدینه تا مدینه (جلد ۳) | محمدجواد طبسی | ۸۹-۸۷، ۱۱۲ |
ناسخالتواریخ | میرزا محمدتقی سپهر | ۲۹۴، ۳۸۶، ۴۳۷ |
فیضالدموع | محمدابراهیم نواب تهرانی | ۱۵۷، ۱۸۰-۱۷۹ |
واقعهی کربلا | شیخ عباس قمی | ۷۶، ۷۸، ۱۸۰، ۲۰۷-۲۰۶ |
قطعهای از بهشت(جلد۲) | علی نجاتی(سیرجانی) | ۲۶۹، ۳۱۵-۳۱۱، ۳۳۳، ۳۵۰ |
امام حسین و ایران | کورت فریشر/ذبیحالله صنقوری | ۳۶۱-۳۵۲ |
امامالشهداء و سالار شهیدان | سید محمد حسینی بهارانچی | ۲۸۲، ۳۲۷، ۳۲۸ |
تاریخ زندگانی امام حسین(ع)(جلد۲) | عمادالدین حسین اصفهانی | ۱۴۳-۱۴۲ |
وارثان عاشورا | علی صفایی حایری | ۱۸۵ |