وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
*تبار و نژاد
حُرّبن یزید بن ناجیه بن قعنب بن عتاب الرّدف بن هرمی بن ریاح بن یربوع بن حنظله بن مالک بن زید مناه بن تمیم تمیمی یربوعی ریاحی. جدش ریاح در پایه‌ای بود که پشت سر نعمان [پادشاه حیره] سوار می‌شد. پس از عتاب ،فرزندانش قیس و قعنب همان موقعیّت را یافتند. حرّ پسر عموی اخوص،صحابی شاعر، محسوب می شد. وی در کوفه ریاست و قدرت داشت.
*زمان پیوستن به ابا عبدالله
حرّدر ذو حُسم و منطقه ی شراف، هنگام نماز ظهر با امام برخورد کرد و همراه وی به کربلا آمد.وی بنا بر قولی شب عاشورا و بنا بر اقوال متعدّد صبح عاشورا به تنهایی و بنا بر برخی روایات همراه پسرش علی، برادرش مصعب، و غلامش عروه یا قره به امام پیوست.
*نحوه شهادت
پس از پیوستن به امام اجازه ی میدان طلبید.دشمن را موعظه کرد،اثر نبخشید،با تیر هدف قرار گرفت. خدمت امام آمد و اجازه ی رزم طلبید.چند تن به مبارزه آمدندو کشته شدند. اسب وی را هدف قرار دادند حرّ پیاده جنگید. تعدادی به دست وی کشته شدند .عمر سعد فرمان تیربارانش را داد .پانصد تیر انداز وی را هدف قرار دادند و پس از نبردی شکوهمند زخمی شد و به زمین افتاد.یاران امام وی را از معرکه بیرون آوردند.امام خطاب به وی فرمود:انت کما سمّتک اُمّک الحرّ،حرّفی الدنیا و سعیدُ فی الاخره. حرّ جان داد.امام دستار خود را بر پیشانیش بست.ایّوب بن مشرح از جمله قاتلین اوست.
*سن حدود ۵۰سال
*ویژگی ها و فضایل
ارادتمند و عالم به جایگاه و حقّ اهل بیت، شجاع، نبردآزموده،رشید و دلاور، آشنا با قرآن، صاحب اراده‌ی قوی، چهره سرشناس کوفه، شاعر وادیب، اهل عبادت.
*نام در زیارت‌نامه‌ها و منابع
دوبار در زیارت رجبیّه و یک بار در زیارت مقدّسه به وی سلام داده شده است:السّلام علی الحر بن یزید الریاحی.در کتب معتبر و مقاتل مانند: کامل ابن اثیر:ج۴،ص ۴۶، ابصار العین :ص ۲۰۳،الفتوح ابن اعثم:ج۵،ص۱۳۴، مقتل‌الحسین خوارزمی:ج ۱،صص۲۳۴ـ۲۳۳،تاریخ طبری ج ۵،ص ۴۰۹،مقتل الحسین مقّرم:ص ۱۹۲، ملهوف:ص ۱۰۶، مثیر الاحزان:ص ۵۹،نفس المهموم:ص۲۳۱،اقبال:ج۳،ص ۷۹، ریاض الشهاده:ج ۲،ص ۱۲۰،تنقیح المقال:ج ۱،ص ۲۶۰،بحار الانوار:ج ۴۵،ص ۷۱،روضهالشهدا: ص ۳۴۸، انوار نعمانیّه:ج ۳،ص ۲۶۵و…به وی اشاره شده است.
*رجز در شروع نبرد بیت عنتره را خواند
ما زلتُ أرمیهم بِثغرهِ نَحرهِ و لبانه حتّی تسریل بالدّم
أنی انا الحرّومأوی الضّیف اضربُ فی اعناقکم بالسّیف
عَن خَیرِمَن حل بلاد الخَیف اضربکم ولا اری مِن حیفِ
سپس خواند(پس از پی شدن اسب):
إن تعقرو بی فانا بن الحّر اشجـعُ مِـن ذی لبـدٍ هُـزبر
الیتُ لااقـتلُ حتّی اقـتُلا اضربکُم بالسیف ضرباً معضلاً
لاناقلاً عَـنهم ولامُـعّللا لا حاجزاً عنهم ولا مبدلا
احمی الحسین الماجد المؤمّلا
*اطلاعات دیگر
۱٫رجز هارا این گونه هم نوشته‌اند:تاریخ طبری:ج۳،صص۲۳۴ـ۲۳۷،
الیتُ لا اقـتلُ حـتـی اقـتلا و لن اصاب الیوم الّا مقبلاً
اضربهم بالسیف ضرباًمقصلاً لا ناکلاً عنهم ولا مهَلّلاً
……..
إنی انا الحّر و مأوی الضیف أضربُ فی اعراضکم بالسیف
عن خیر من حَلّ بارض الخَیف
۲٫نوشته‌اند پس از شهادت وی، امام دستمال یا دستار خود را برسر او بست ودر عصر شاه اسماعیل صفوی پس از شکافتن قبر او ،او را با لباس خون آلود و دستمال بسته بر سر دیدند. وقتی دستمال گشودندتا به شاه اسماعیل بسپارند، خون تازه جوشید ومزار پرخون شد و دیگر بار دستمال را بستند.(تنقیح المقال:ج۱،ص ۲۶۰)
۳٫حرّرا بستگان وی از بنی تمیم در سمت غربی کربلا(حدود هفت کیلومتری)بردند و دفن کردند.در نتیجه سر وی از تن جدا نشد.
۴٫نوشته‌اند حّر اولین شهید بوده است.در صورت پذیرش این نظر باید نخستین شهید پس از حمله‌ی اولی و تیرباران و شهادت حدود پنجاه ودو تن از یاران امام باشد.
۵٫حّر پس از توبه اجازه خواست پیاده نشود و به رزم بپردازد.
۶٫عبیدالله بن عمرو کندی درباره ی حّر گوید:
سعیدُ بن عبدالله لاتنسینه ولا الحّر اذ آسی زهیراً علی قسر
مبادا سعید بن عبدالله و حرّ را که در دشواری ها یار زهیر بود فراموش کنی.
منبع: آینه داران آفتاب، ج۱، ص۶۲۹٫
معرفی حرّ بن یزید بن ریاحی در منابع فارسی موجود در کتابخانه‌ی تخصصی مؤسسه‌‌ی فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا- دزفول:
| نام کتاب | مؤلف | صفحات |
| تاریخ اسلام | سید هاشم رسولی محلاتی | ۱۹۱،۲۰۰ |
| آینه‌داران آفتاب | دکتر محمدرضا سنگری | ۶۲۹ |
| برگزیده‌ی منتهی‌الآمال | شیخ عباس قمی | ۱۲۱، ۱۱۶ |
| شاهکار آفرینش | شیخ عباس شیخ‌الرئیس کرمانی | ۱۲۸ ،۱۲۵ ،۱۴۹ |
| بیان ساده عاشورای حسینی | مریم‌السادات چاوشی‌زاده | ۴۸ |
| شب شعر عاشورا | جمعی از نویسندگان | |
| شهدای صدر اسلام و شهدای کربلا | سید علی‌اکبر قرشی | ۱۰۸ |
| در کربلا چه گذشت | شیخ عباس قمی | ۱۶۹، ۲۳۰،۲۳۹ ،۲۴۸ |
| کربلا یا گلزار حسینی | سید محمدتقی شهرستانی | ۱۱۸،۲۷۶ |
| نی‌نامه‌ی خورشید(شعر) | محمدقاسم فروغی جهرمی | ۴۵،۱۵۸ |
| مصائب رأس‌الحسین(ع) | سید رضا موسی کاظمی نایینی | ۲۳۶ |
| صد نیستان ناله(شعر) | به انتخاب محسن حافظی | ۱۰۷،۱۱۲ |
| زندگانی امام حسین(ع) | محمدباقر بهبهانی | ۳۷۳ ،۳۶۹ ،۳۱۶ |
| خون خدا | جواد محدثی | ۴۳ |
| امام حسین(ع) از نگاهی دیگر | شمس‌الله صفرلکی | ۱۵۹ |
| امام حسین(ع) از قبله‌گاه تا قتلگاه | رضی‌الدین صبا | ۱۲۷،۸۱،۷۷ |
| نغمه‌ی عاشقی(روضه‌های دستغیب) | محمد رحمتی شهرضا | ۱۷۴ |
| شرح وصال | سید محسن امین جبل عامل | ۱۷۱،۱۳۱ |
| داستان سوزناک کربلا(شعر) | عبدالله زیور | ۷۱ |
| یک دریا عطش(شعر) | محمدعلی مجاهدی | ۱۰۸،۲۸ |
| ترجمه مقتل امام حسین(ع) | پژوهشکده باقرالعلوم | ۱۳۴،۹۵ |
| آنچه در کربلا گذشت | آیت‌الله محمدعلی عالمی | ۱۴۱ |
| حسین(ع) بهشت موعود | فریده گل‌محمدی آرمان | ۱۹۱،۲۲۳ |
| سخنان حسین‌بن علی(ع) | محمدصادق نجمی | ۲۷۴،۱۴۹ |
| شناختی از امام حسین(ع) | سید عمران هاشمی شهرستانی | ۱۲۶ |
| لهوف | سیدبن طاووس | ۱۴۱،۱۰۷ |
| عشق حسینی(شعر) | محمدعلی صدری | ۷۰ |
| جلوه‌ی دیدار | دکتر نورالله حسین‌خانی | ۴۲۲ |
| همراه با آل علی(ع) | حشمت‌الله قنبری همدانی | ۵۰،۴۱ |
| رسالت خون و پیام در نبرد عاشورا | عبدالزهراء کعبی | ۵۵ |
| حربن یزید ریاحی | رضی‌الدین صبای رازی | |
| صحیفه‌ی غم(۱)(نوحه و مرثیه) | احمد سمیع | ۱۴ |
| مقتل مطهر(روضه‌های شهید مطهری) | جعفر صالحان | ۱۳۶،۱۲۸ |
| نغمه‌های کوثری | علیرضا اسدی کرمانی | ۱۲۶ |
| امام خمینی و فرهنگ عاشورا | ۴۱ | |
| انگیزه‌های قیام عاشورا | محمد دشتی | ۲۰۵ |
| دیدگاه‌ها (دفتر اول) | ۱۵۹ | |
| پرسش و پاسخ پیرامون قیام امام حسین(ع) | احمد قاضی زاهدی | ۲۰۰ |
| همایش امام حسین(ع) الگوی عزت و افتخار | آموزش و پرورش قم | ۱۶۶ |
| پیام عاشورا | سید ابوالحسن مخزن موسوی | ۱۶۷ |
| آشنایی با نهضت عاشورا | سید رضا موسوی | ۱۵۰ |
| سه مقتل گویا | عبدالرحیم عقیقی بخشایشی | ۲۱۴،۱۵۱ |
| شاهد شهیدان(جلد۲) | علی‌محمد بشارتی | ۲۴۴،۲۳۳،۱۴۲ |
| بر امام حسن و امام حسین(ع) چه گذشت | سید محمدحسن موسی کاشانی | ۲۵۰،۲۰۰،۱۶۹ |
| حماسه‌ی حسینی | استاد مطهری | ۲۵۸ |
| مهیج‌الاحزان | شیخ حسن یزدی حائری | ۱۵۵-۱۵۳، ۱۶۱-۱۵۶، ۳۰۱-۲۹۸ |
| ناسخ‌التواریخ | میرزا محمدتقی سپهر | ۳۵۳-۳۴۹، ۳۵۵، ۳۵۸-۳۵۷، ۳۶۶، ۴۲۳-۴۲۱،۴۲۵، ۴۳۱-۴۲۷ |
| فیض‌الدموع | محمدابراهیم نواب تهرانی | ۱۴۰-۱۳۷، ۱۴۸، ۱۷۰-۱۶۹، ۱۷۳-۱۷۲ |
| واقعه‌ی کربلا | شیخ عباس قمی | ۱۴۹-۱۴۷، ۲۰۲-۲۰۰، ۲۱۰، ۲۱۵-۲۱۴ |
| تاریخ زندگانی امام حسین(ع) | عمادالدین حسین اصفهانی | ۶۱۵ |
| قطعه‌ای از بهشت(جلد۲) | علی نجاتی(سیرجانی) | ۱۹۲-۱۸۷، ۱۹۷، ۲۰۸، ۲۹۱، ۳۰۴-۲۹۸، ۳۰۸-۳۰۷، ۳۵۱ |
| قیام حسین(ع) | عمادالدین حسین اصفهانی | ۱۵۴-۱۵۱، ۱۵۹-۱۵۸ |
| امام حسین و ایران | کورت فریشر/ذبیح‌الله صنقوری | ۱۶۰-۱۵۱، ۲۲۷-۲۰۳، ۳۵۰-۳۴۳ |
| مجالس عاشورا | عباس حاجیانی دشتی | ۷۴-۷۱ |
| امام‌الشهداء و سالار شهیدان | سید محمد حسینی بهارانچی | ۲۵۶-۲۴۴، ۳۰۵-۳۰۰ |
| زندگانی امام حسین(ع) | زین‌العابدین رهنما | ۶۰۸-۶۰۳، ۶۳۷-۶۳۴ |
| تاریخ زندگانی امام حسین(ع)(جلد۲) | عمادالدین حسین اصفهانی | ۵۳-۴۹ |
| وارثان عاشورا | علی صفایی حایری | ۲۷۵-۲۷۰ |
| چهره درخشان حسین‌بن علی(ع) | علی ربانی خلخالی | ۳۷۴ |
